1 kwietnia 2016 roku rusza nowy projekt badawczy pt.: "Dziedzictwo kulturowe – poszukiwanie nowoczesnych środków i metod konserwacji drewna zabytkowego", finansowany przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach modułu Rozwój 2b programu pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” (nr rejestracyjny 2bH 15 0037 83). Kierownikiem projektu jest prof. dr hab. Bartłomiej Mazela z Instytutu Chemicznej Technologii Drewna WTD UP w Poznaniu.
Celem projektu jest opracowanie nowoczesnej metody konserwacji zniszczonego drewna zabytkowego i uodporniania go na procesy destrukcji. Obecnie w dziedzinie konserwacji-restauracji powszechnie stosuje się wzmacnianie zniszczonego drewna żywicami sztucznymi. W świetle prowadzonych w ostatnich latach badań metody te uznać należy za nieskuteczne, niebezpieczne, a w kontekście dzisiejszego rozwoju inżynierii materiałowej – po prostu za archaiczne.
Dzieła sztuki, przedmioty codziennego użytku czy konstrukcje wykonane w przeszłości z surowców organicznych, szczególnie z drewna, stanowiące dziś dziedzictwo kulturowe, narażone są na niszczące oddziaływanie warunków zewnętrznych. Procesy destrukcji powodowane są zarówno przez zjawiska atmosferyczne, naruszanie naturalnych warunków zalegania, jak i ingerencje natury antropogenicznej. Stan zachowania drewnianych obiektów historycznych, a zwłaszcza przedmiotów archeologicznych, w dużej mierze zależy od warunków, w jakich przetrwały one do chwili odkrycia. Zależy także od zabiegów konserwatorskich, jakim poddawane były w przeszłości.
Intencją projektu jest opracowanie materiałów i metod konserwacji różnego typu drewnianych obiektów dziedzictwa kulturowego, dlatego też zakłada się badania obiektów reprezentujących dwie kategorie – drewno suche i drewno mokre, dobieranych do badań pod względem stanu ich zachowania. Idea innowacyjnych rozwiązań opiera się na technologii wykorzystującej związki krzemoorganiczne, w tym przede wszystkim polisiloksany i silseskwioksany oraz nanocelulozę. Technologia otrzymywania ww. związków chemicznych jest już znana i opatentowana, dlatego opracowanie systemów wykorzystujących te związki jest wysoce realne.
Biorąc pod uwagę możliwości, jakie stwarza nanoceluloza, polisiloksany oraz silseskwioksany, w połączeniu z doświadczeniem członków konsorcjum, istnieje bardzo wysokie prawdopodobieństwo pomyślnego zrealizowania założeń projektu, a tym samym otwarcia zupełnie nowych przestrzeni w badaniach i konserwacji zabytków. Intencją twórców projektu jest doprowadzenie do zademonstrowania, praktycznego wdrożenia, a następnie upowszechnienia co najmniej jednego z opracowywanych systemów. Warto przy tym zaznaczyć, że proponowane związki chemiczne nie były wcześniej wykorzystywane w konserwacji drewnianych obiektów zabytkowych. Na podkreślenie zasługuje fakt ujęcia w projekcie bardzo szerokiego spektrum problemów konserwatorskich i muzealniczych oraz objęcie zakresem zainteresowań wielu różnych, ale jednocześnie spójnych programowo kategorii zabytków dziedzictwa kulturowego.
Najważniejszym zadaniem projektu jest opracowanie metody przywracania wytrzymałości zniszczonego drewna, a przez to umożliwienie zachowania kształtów i form przestrzennych obiektów historycznych. W projekcie przewidziane są również działania, których celem jest powstrzymywanie procesów destrukcji biologicznej oraz uodpornianie drewna, zapobiegające przyszłym atakom czynników biologicznych lub dalszej degradacji powodowanej przez czynniki fizyczne. W formie oddzielnego zadania w projekcie przewiduje się prace nad udoskonalaniem materiałów do wypełnienia ubytków drewna.
